Preek 24e zondag in jaar B. Marc. 8, 27-30. Wie zegt Gij dat Ik ben?

Het evangelie van vandaag staat bekend als de ‘Petrusbelijdenis’. Petrus belijdt Jezus als de Messias, de Zoon van God. Voordat Petrus tot die belijdenis komt, stelt Jezus eerst een algemene vraag: wie zeggen de mensen dat Ik ben? Wat wordt er over Hem gezegd? Velen denken dat Jezus Johannes de Doper is, of Elia, of Jeremia, of één van de profeten. De namen die genoemd worden zijn profeten die iets te maken hebben met de eindtijd, een verwachting die zowel hoop als angst oproept. Het zijn grote namen, maar het blijft ontoereikend om te duiden wie Jezus werkelijk is. Het raakt niet de kern van de zaak.

Met de vraag ‘Wie zeggen de mensen dat Ik ben?’ zou je de straat op kunnen gaan om aan voorbijgangers te stellen. Wie denkt u dat Jezus is? Enerzijds ben ik benieuwd naar de antwoorden, anderzijds kan ik die wel voorspellen. Velen zullen zeggen: Hij is een interessante historische figuur. En dan heb je nog een positief antwoord! Maar ja, laten we van die interessante figuren nu juist zoveel hebben. De geschiedenis staat bol van interessante historische figuren. En ik durf te zeggen dat er historische figuren zijn die – strikt vanuit een historisch standpunt bezien – misschien wel interessanter zijn dan Jezus. Anderen zullen zeggen: Jezus is een groot wijsheidsleraar, een soort filosoof. Wat je dan doet is dat je het evangelie stript van alle bovennatuurlijke elementen. Alle wonderen die Jezus verricht worden dan weggelaten. Je krijgt dan een ‘evangelie zonder God’. Dan houd je een morele filosofie over, een filosofie over goed en kwaad. Een ‘filosofie van Jezus’ draait dan vooral om de transformatie van het ‘ik’, een verandering van je levenswijze, een andere manier van in het leven staan en hoe je je tot jezelf en je naaste verhoudt. Het draait dan vooral om het eigen individu en hoe je leeft in het hier en nu.

Wat je ook vaak hoort is dat Jezus vergeleken wordt met de Boeddha. Boeddha-beeldjes zie je inmiddels overal en ze verdringen gaandeweg de kruisbeelden. Veel voormalige christenen, zij die Jezus niet meer belijden als Messias en Zoon van God en de Kerk als zijn Lichaam, blijven nog wel op zoek naar bevrediging van hun spirituele behoeften. Vaak komen zij dan terecht bij een verwesterde vorm van boeddhisme. Zij zien dan vooral overeenkomsten tussen de uitspraken van Jezus en de Boeddha, uitspraken die betrekking hebben op moraal, ethiek, compassie, naastenliefde en meer van dat soort containerbegrippen. Echter, ook hier kom je weer uit bij Jezus als een wijsheidsleraar, met alle versimpelde denkbeelden van dien.

Kortom, veel moderne voorstellingen van Jezus benadrukken vooral zijn menselijkheid. Zijn goddelijke dimensie blijft buiten beeld. En dat is een té eenzijdige voorstelling van zaken. Want zonder die goddelijke dimensie blijf je steken in menselijke visies. Bij veel wat er over Jezus gezegd wordt, is het vooral de mens die de maat bepaalt. Zou dat ook bij Petrus het geval zijn? Ziet hij vooral een politieke Messias? Dat zou kunnen, want hij verzet zich tegen het idee van een lijdende Messias. In Petrus’ ogen is de Messias iemand die de vijanden van Israël vernietigd, in zijn tijd was dat de Romeinse bezetter. Een Messias die door de Romeinen wordt gedood is bij Petrus een mislukte Messias.

Zolang we ons laten leiden door menselijke overwegingen, dat wil zeggen door onze eigen agenda, komt Jezus in verzet. We lopen Hem dan namelijk in de weg. Het is niet Jezus die ons volgt, maar wij Hem. Vandaar de felle opmerking tegen Petrus: ga weg, terug! Dat wil zeggen: ga achter Mij! Onze enige plek als leerlingen is achter de Heer, niet voor Hem. Zijn weg is niet die van aardse macht en glorie, maar van het kruis. In vele belijdenissen die er over Jezus bestaan, of Hij nu een historische figuur is of een wijsheidsleraar of wat dan ook, ontbreekt het kruis, behalve dan als een Romeinse executiemethode. Het kruis proberen we liefst buiten ons Messias-beeld te houden. De verlossing die Jezus ons biedt, één worden met de hemelse Vader, is nu eenmaal niet zonder kruis verkrijgbaar. Eén worden met de Vader vraagt nu eenmaal offers. Het kruis is wat deze misvormde, in zonde vervallen wereld kan rechtzetten. Dat lukt je niet met de beste wijsheid ter wereld of met welke grootse historische figuur dan ook.

Maar het is niet het kruis alleen dat ons brengt bij de Vader, het is ook en vooral Jezus’ verrijzenis. Verrijzenis is wat Jezus óók voorspelt, maar wat zijn leerlingen al niet meer horen. De zonde, al het disfunctioneren van de wereld, al het geweld wat de ene mens de andere aandoet, wordt door Jezus meegenomen op het kruis en door Hem meegezogen in de dood en daar achtergelaten. Wat je dan bij de verrijzenis overhoudt is verlossing, vergeving en daarmee ben je één met de Vader én deel je in zijn eeuwig leven. Alle wijsheid van de wereld brengt je daar niet en hoeveel en hoe groot de historische figuren ook zijn geweest die de geschiedenis heeft gekend, geen één is daartoe in staat dan alleen deze Jezus, die wij de Christus, de Messias noemen. Dat is een inzicht dat God alleen je kan geven. Als je dat kunt inzien, ben je net als Petrus een rots waarop Jezus zijn Kerk kan bouwen. Moge Gods Geest ons die wijsheid schenken. Door Christus, onze Heer. Amen.

Diaken Franck Baggen