Preek 21e zondag in jaar B. Joh. 6, 60-69: Uw woorden zijn woorden van eeuwig leven

Deze zondag meegerekend hebben we nu vijf zondagen op rij gelezen uit het zesde hoofdstuk van het Johannesevangelie. Dit hoofdstuk is bijzonder, omdat het, in het geheel van het Johannesevangelie, een beetje op zichzelf staat. Johannes staat uitgebreid stil bij Jezus als ons geestelijk voedsel. Het hoofdstuk begint met het broodwonder, waarbij Jezus met een paar vissen en wat broden een menigte van 5000 man weet te voeden. Hun maag is gevuld en dus gaan ze Jezus achterna. Jezus weet waarom: ze willen meer. Ze hebben het broodwonder gezien en weten: dat maakt elke supermarkt overbodig. Als we deze Jezus claimen en tot koning maken, dan hebben we altijd een gevulde maag. Jezus ziet dat anders en dat legt Hij uit in de daaropvolgende broodrede. Hierin zegt Hij dat het voedsel voor de maag ons steeds opnieuw hongerig maakt. Het is dan ook alleen maar bedoeld voor ons aardse bestaan. Het voedsel dat Jezus geeft (dat Jezus is), is voedsel voor ons geestelijke bestaan, voor de ziel. Het voedt ons voor de eeuwigheid.

In de basis handelt hoofdstuk 6 over de vraag: wat voedt ons ten diepste? Als het gaat om een goede balans in ons aardse voedsel, dan kennen we de schijf van vijf. Zoiets bestaat ook voor ons geestelijke voedsel, de schijf van drie: gebed, onderricht, diaconie (afgekort g-o-d). Gebed voedt je relatie met God; onderricht (catechese) de relatie met jezelf; en diaconie voedt de relatie met je naaste. Over het gebed heb ik al veel gepreekt. Ik heb mij er specifiek in verdiept tijdens mijn sabbatverlof. Onderricht verdiept de relatie met jezelf en daarmee met God. Wie mij al wat langer kent weet dat ik in mijn preken de nadruk leg op de catechese. Een goed verstaan van Schrift en traditie voedt en verdiept je geloof. We nemen ontzettend veel informatie tot ons via televisie, sociale media, internet, enzovoort. De vraag is of al die informatie iets toevoegt aan je geestelijk welzijn. Hoeveel tijd besteed je aan het lezen van de Bijbel? De Bijbel is een enorm gevarieerd boek! Het is een verzameling van boeken, dus je kunt gerust een Bijbelboek lezen los van de rest, zoals het boek Job of Hooglied (om twee uitersten te noemen). Een studiebijbel is misschien net iets beter, want dan heb je er ook commentaren en toelichting bij. Lees ook eens een goed theologisch boek of een boek van een geestelijke vader, zoals Anselm Grün, C.S. Lewis, Tomas Halik, Henri Nouwen, enzovoort.

De derde schijf is de diaconie. Jezus vereenzelvigt zich met de noodlijdende naaste. Het meest expliciet lezen we dat in Mat. 25: de werken van barmhartigheid. Laatst hoorde ik op de radio een interview met een theoloog. De interviewer was het tijdens de Olympische Spelen opgevallen dat zoveel sporters een kruisteken slaan voordat zij het veld betreden. Je ziet dat ook bij voetballers. Als elke sporter dat doet, veronderstelde de interviewer, dan zou toch elke sporter moeten winnen? De theoloog maakte duidelijk dat God de kant kiest van de verliezers, de ‘losers’. God maakt geen onderscheid tussen mensen, maar de gebrekkige heeft bij Hem een streepje voor. Jezus zegt: alles wat je doet voor de minste van mijn broeders of zusters, dat doe je voor Mij! Zorg om de minste is daarmee geestelijk voedsel voor de ziel, want je geeft iets door van de genade die je van God om niets ontvangt.

En toch, met al die voeding, blijven er aan het einde van hoofdstuk 6 nog maar een handvol leerlingen over. Van de 5000 personen, waar het hoofdstuk mee begon, is na alles wat Jezus heeft gedaan en gezegd niemand gebleven. We zien iets dergelijks ook in de kerk van vandaag. Ondanks al het gebed, al het onderricht en alle diaconie lopen de kerken leeg. Dan is het interessant om te zien hoe Jezus reageert als Hij iedereen ziet afhaken. Hij wordt er niet zenuwachtig van, in tegenstelling tot ons. Wij passen al snel onze beleidsplannen aan en we herzien onze toekomstvisie. Jezus doet dat niet.

Sterker, Hij vraagt zijn laatste leerlingen of zij misschien ook willen vertrekken. Dan neemt Petrus namens de leerlingen het woord en zegt: “Heer, tot wie zouden wij gaan? Uw woorden zijn woorden van eeuwig leven.” (v. 68). Petrus weet: er is geen alternatief. De ziel verzadigen kan Hij alleen, in wie Hij is, wat Hij zegt en wat Hij doet. Daarom blijft gebed, onderricht en diaconie zo ontzettend belangrijk voor ons als team, als parochie en als universele Kerk en zou het het hart van elk beleidsplan en elke toekomstvisie moeten zijn. Gelukkig is dat in onze parochie het geval. Maar hoeveel beleid je ook voert, het gaat om geloof dat alleen God je kan schenken. Neem je het aan? Pas op, want op enig moment komt die confronterende vraag op tafel: wilt gij soms ook weggaan? (v. 67). Voordat je daarop antwoord geeft, voordat je kerk en geloof verlaat, denk dan eerst goed na over de alternatieven. De wereld heeft ze in overvloed, maar kunnen die je ziel verzadigen? Laat de woorden van Petrus eens tot je doordringen: uw woorden zijn woorden van eeuwig leven. Petrus had ook zijn twijfels, tot verloochening aan toe, maar hij wist uiteindelijk voor Wie hij moest kiezen. Laten wij Petrus in zijn uiteindelijke keuze navolgen. Door Christus, onze Heer. Amen.

Diaken Franck Baggen