Luisteren met je hart

Een paar weken geleden was ik mee op een van de zomerkampen van ons bisdom. Het was geweldig om met tieners een week op pad te zijn en zo samen een mooie tijd te hebben. In die week heb ik ontzettend vaak UNO gespeeld, een kaartspelletje. Eigenlijk is het gewoon pesten, maar volgens de tieners is het echt een heel ander spel.

Er was een deelnemer die dit continu wilde spelen en ik was vaak de gelukkige. Het ingewikkelde was wel dat hij liever niet verloor en daarom wat rommelde met de regels. Het waren ook zijn kaarten en in zijn gedachte had hij er daarom ook recht op. Soms gingen andere kinderen met hem de discussie aan, maar hij bleef het steeds weer proberen. Aan de ene kant was het grappig om te zien hoe creatief hij met de regels omging, maar tegelijkertijd kwam het ook het spelletje niet ten goede. Regels zijn er namelijk niet voor niets, ze geven een bepaalde structuur en je weet waar je aan toe bent. In ons dagelijks leven kunnen regels soms beklemmend voelen, terwijl ze een goede insteek hebben. Regels geven ons houvast en duidelijkheid. Ze helpen ons bijvoorbeeld om veilig door het verkeer te gaan en samen te leven zonder al te veel conflicten. Ze maken het mogelijk om eerlijk te spelen, zowel in een spelletje UNO als in het echte leven. Daarvoor moeten we alleen de betekenis van de regels niet uit het oog verliezen.

Dat is ook waar Jezus ons vandaag in het Evangelie op wijst. De Farizeeën zoeken Jezus weer eens op om Hem ergens op aan te spreken. Vandaag gaat het over reinheid en ze vragen waarom de leerlingen de handen niet wassen voor het eten. Dit is meer dan alleen goede hygiëne, het is een gelovige traditie. Het is geen opgelegde Wet uit het Joodse geloof, maar het is er wel uit ontstaan. Binnen de Joodse traditie is reinheid, zuiverheid belangrijk. In het Bijbelboek Exodus wordt het voor de Joodse priesters vastgelegd dat zij zich moeten reinigen voordat ze de tempel kunnen binnengaan. Dit groeide later uit tot de traditie dat alle Joden zich moesten reinigen als symbool van de morele zuiverheid om God onder ogen te kunnen komen. Bij de Farizeeën werd het een uiterlijk ritueel, terwijl het natuurlijk ook gaat om wat er bij je van binnen gebeurt. Precies zoals Jezus het ons vandaag voorhoudt.

De gelovige regels die ons worden voorgehouden hebben als doel om ons op God te richten. De regel moet alleen geen afgod worden, het moet niet belangrijker worden dan waar het op wijst. Daarom is het van belang dat we nooit de betekenis van een regel uit het oog verliezen. Zoals er spelregels bij een kaartspelletje als UNO zijn om het spelplezier ten goede te komen, richten religieuze regels ons op God. Daar mogen we steeds aandacht voor hebben. Daar mogen we naar luisteren met ons hart. Dit klinkt ook door in de eerste lezing uit het Bijbelboek Deuteronomium. Hierin wordt de Wet geduid die God via Mozes aan het Joodse Volk geeft. Het begint met de oproep om te luisteren: “Luister dan, Israël”. In het Hebreeuws staat er “Sjema Israël”. Dit is inderdaad te vertalen als luister of hoor Israël. Het kan ook verstaan worden als: "Neem het ter harte". Het gaat namelijk verder dan alleen aanhoren, je mag actief luisteren en er ook iets mee doen. Het mag je in beweging brengen. Een beetje zoals Jakobus in zijn brief schrijft: “Weest uitvoerders van het woord en niet alleen toehoorders.”

Regels, wetten en voorschriften zijn er niet voor niets, tegelijkertijd mogen we aandacht hebben voor de onderliggende betekenis. Dat is al ingewikkeld genoeg. Het richtsnoer om dat op het spoor te komen is de liefde. We mogen ons hart laten spreken. Dat kunnen we doen door onszelf de volgende vragen te stellen: Doen we wat we doen om ons op God te richten, of zijn we zo druk met hoe we overkomen dat dat op de voorgrond staat? Als je iemand ergens op aan moet spreken, doe je dit dan vanuit liefde of om een punt te maken? Wil je laten zien hoe goed jij het voor elkaar hebt, of wil je de ander werkelijk helpen?

Jezus zegt het terecht in het Evangelie: het draait om wat er van binnen gebeurt. Je kan mooie volzinnen spreken over hoe een ander zich dient te gedragen, maar als jij dat zelf niet voorleeft, ben je niet op het juiste spoor en is er in ieder geval ruimte voor verbetering. We mogen steeds groeien richting de Levende Heer. Daarvoor mogen we in alles wat wij doen en laten Hem centraal zetten, door ons hart voor Hem open te stellen en Hem de ruimte geven om ons in beweging te brengen met daden van liefde. Amen.

Pastor Sander Verschuur