Preek 20e zondag in jaar B: Spr. 9, 1-6. Gods wijsheid als overvloedige maaltijd.

We lezen nog steeds uit hoofdstuk 6 van het Johannes-evangelie. De lezing uit het evangelie van vandaag is de climax, of anticlimax, zo je wilt. Jezus zegt: “Als je het vlees van de Mensenzoon niet eet en zijn bloed niet drinkt, heb je het leven niet in je” (v. 53). Vanaf hier ben je òf met Jezus, òf je haakt af. Dat zien we ook in het verhaal gebeuren: een groot deel van zijn volgelingen haken af, omdat deze woorden van Jezus voor hen een brug te ver zijn.

Om de woorden van Jezus te begrijpen, helpt ons de eerste lezing uit het boek Spreuken. Daarin wordt Gods wijsheid voorgesteld als een vrouw. We spreken God aan met Hem en Hij, als man, maar zijn wijsheid is vrouwelijk! Het Griekse woord voor wijsheid is sophia, een naam die aan veel meisjes wordt gegeven. Sommige Bijbelcommentaren zien de wijsheid, die als een vrouw wordt voorgesteld, als een voorafbeelding van Jezus. Veel wat aan Jezus wordt toegedicht, als de Zoon van God, wordt ook aan Gods (vrouwelijke) wijsheid toegedicht. In het licht van de huidige gender-discussie is dat interessant. In die discussie wordt de Bijbel al gauw in het verdachtenbankje gezet, zo van: dat is allemaal mannentaal vanuit een dominante, masculiene cultuur. Wel, dan heb je de Bijbel niet goed gelezen, denk ik dan.

De wijsheid van God, die wordt voorgesteld als een vrouw, heeft in de eerste lezing een overvloedige maaltijd bereid. Zij gaat vervolgens naar het hoogste punt in de stad om vandaaruit iedereen uit te nodigen. De wijsheid van God is als een vrouw die van haar overvloedige rijkdom deelt en actief op zoek gaat naar gasten die aan haar feestelijke tafel willen aanschuiven. Het beeld is duidelijk: God zoekt de mens en wil de mens volledig doen delen in zijn wijsheid. De vraag is nu: Ga je op die uitnodiging in of eet je van een andere tafel? Met welke wijsheid voed je je ziel? Van de tafel die de wereld je voorzet? Aan die tafel voed je vooral je ego en je eigendunk. Aan die tafel worden zaken als macht, lust, eer en rijkdom als verslavende, zoete broodjes aangeboden. Allemaal fastfood voor het geestelijk leven!

Echter, zoals dat vaker het geval is met fastfood, je krijgt al snel weer honger. Paulus zegt het zo mooi in de tweede lezing: “Bedwelm u niet met wijn, wat tot losbandigheid leidt, maar laat u bezielen door de Geest” (Ef. 5, 18). Niks mis met wijn, maar een teveel of een alleen-maar is geen voeding en al helemaal niet voor de ziel. Hoofdstuk 6 van het Johannes-evangelie gaat in feite over de juiste geestelijke voeding. Jezus spreekt daarin heel direct over het eten van zijn Lichaam en het drinken van zijn Bloed. Vlees en bloed staan voor leven. Als Jezus zo over zichzelf spreekt, dan bedoelt Hij in feite wat er in Spreuken wordt gezegd: voed je met de wijsheid van God. Die wijsheid is mens geworden in Jezus. Jezus spreekt in Johannes 6 consequent in de taal van de Schrift. Hij nodigt ons uit aan de tafel van zijn leven. Wat je eet van die tafel is God zelf, zijn wijsheid, zijn leven, zijn liefde, zijn barmhartigheid, zijn gerechtigheid.

Eten van zijn Lichaam en drinken van zijn Bloed is dus eten en drinken van het wezen van God. God kun je niet eten, maar je kunt wel eten van alles wat uit Gods mond voortkomt, zoals Jezus dat tegen de duivel zegt (Mat. 4, 4). Wat uit Gods mond voortkomt is zijn wijsheid, levend geworden in Jezus. Zo wordt zijn wijsheid ook levend in ons. Aan deze tafel is iedereen uitgenodigd. God roept ons vanaf het hoogste punt van de stad. Die hoogste punten zijn nu vaak kerktorens. Als je de klokken hoort, hoor je Gods uitnodiging als in het boek Spreuken.

Hoofdstuk 6 van Johannes is niet makkelijk. Toch is het goed er eens doorheen te akkeren. Het wil duidelijk maken dat we ons mogen voeden van wat God ten diepste is. Lees het niet letterlijk; we zijn geen kannibalen! Probeer de taal van de Bijbel te verstaan. Dat is uiteindelijk de taal van de liefde. Zoals in het huwelijk man en vrouw één worden, zo worden wij dat telkens weer met God in de eucharistie, in de communie die we ontvangen. Het Brood van de eucharistie ontvangen is niet alleen een stukje brood eten. Nee, in dat Brood komt héél de eucharistie samen: de lofzang, de smeekbede, het Schriftwoord, de voorbede, het zegengebed, de afsmeking van de Heilige Geest, de geloofsbelijdenis, het dankgebed, enzovoort.

Communie is geestelijke gemeenschap met God in de persoon van Christus. Vergeet niet dat dit voor een aantal mystici uit onze kerkelijke traditie grensde aan extase. Je bent één in de Geest van God. Laat dat mysterie eens wat dieper tot je doordringen. Dat vraagt geen buitensporige inspanningen, alsof je een soort zenmeester moet zijn om dat te ervaren. Christendom is God die de mens zoekt, niet andersom. Laat je vinden! Christus is hier aanwezig, in al zijn facetten, onder de gedaante van het Brood. We mogen ons aan Hem voeden, telkens weer. Dan heb je het leven in je. Door Christus, onze Heer. Amen.

Diaken Franck Baggen