Preek 1e zondag 40-dagentijd (jaar C): Luc. 4, 1-13. Evangelie in negatief.

Op vandaag maakt iedereen met zijn of haar telefoon foto’s. Wie kent nog de tijd van het fotorolletje? Op zo’n rolletje pasten maximaal 36 foto’s. En als je rolletje vol was, ging je naar de fotoservice (bijvoorbeeld bij de Hema) om daar je foto’s te laten ontwikkelen. Die kon je dan enkele dagen later ophalen, waarbij je ook de negatieven meekreeg.

Ik moest aan die negatieven denken bij het lezen van het evangelie, over Jezus die in de woestijn wordt bezocht door de duivel. Dit verhaal is een negatief van het evangelie, zou je kunnen zeggen. Jezus wordt door de Heilige Geest naar de tegengeest, de duivel, gebracht. In het Onze Vader bidden wij “leidt ons niet in beproeving”. Hier laat Jezus zich doelbewust beproeven. En waar in het scheppingsverhaal de duivel het paradijs binnendringt, dringt nu Jezus het ‘paradijs’ van de duivel binnen, de doodse woestijn.

Jezus moet sterk staan tegen de verleidingen van de duivel. Wie denkt dat elke verleiding van de duivel als een waterdruppel op een tentdoek van Jezus af rolt, neemt het mens-zijn van Jezus niet serieus. Hij is in alles mens geworden, behalve in de zonde, zeggen we dan. Dat Jezus niet kan zondigen moet je niet verstaan als ijzer dat niet op water kan drijven. Jezus die niet kan zondigen wil zeggen dat Hij zijn Vader geen verdriet kan doen. Zijn liefde voor de Vader staat buiten kijf, is voor Hem niet onderhandelbaar. Daar kan zelf de duivel niet aan tornen. Dat is precies de spiegel waarin wij mogen zien: Hoe sterk is uw en jouw liefde voor God? Wat moet de duivel meenemen om je ervan te verleiden?

In de eerste lezing (Deut. 26, 4-10) horen we Mozes. Veertig jaar na de bevrijding uit Egypte staat het Volk aan de grenzen van het Beloofde Land. Mozes roept de geschiedenis van de bevrijding en Gods belofte van land in herinnering. Waarom zijn ze daar? Een goede vraag om af en toe eens bij stil te staan. Waarom doe ik wat ik doe? Wat was ook weer de motivatie om iets te doen of te laten? Mozes zegt dat zonder hulp van God zij hier niet hadden gestaan als vrije mensen met een land van overvloed in het vooruitzicht. Wees dus dankbaar!

Dankbaarheid is een grote opgave in deze tijd. Het valt mij op hoe weinig er nog gedankt wordt, bijvoorbeeld als je iets voor een ander doet. Wat Mozes hier leert is dat iedere Israëliet zich moet herkennen in de weldaden die God heeft gedaan in de geschiedenis van zijn Volk. Dankbaarheid is een uiting van geloof in het goede dat God ons geeft. Daarin zit een les voor ons. Het vooruitgangsgeloof van de Verlichting – de periode waarna de mens vooral in zichzelf is gaan geloven en is gaan denken dat alles maakbaar is – heeft ons geleerd steeds vooruit te kijken, op wat komen gaat, op wat we gaan doen. Onze planningsmentaliteit komt daaruit voort. Dat is prima, want ook Mozes wijst naar het ‘land van melk en honing’ dat voor hen ligt. Maar alvorens dat land binnen te trekken is het goed eerst Gods goede daden te herinneren. Dat zij daar staan is niet vanzelfsprekend en zeker niet het resultaat van eigen inzicht en inspanning. Daarom, tel je zegeningen! In hoeverre doe je dat nog? Of vind je alles vanzelfsprekend en je eigen verdienste?

Dit is een mooie oefening voor de Veertigdagentijd. De Veertigdagentijd gaat om vasten, bidden en het geven van aalmoezen. Dat is niet bedoeld als een soort tucht, maar als een oefening in dankbaarheid. Mozes leert zijn Volk om dankoffers te brengen. Alle eerste opbrengsten van het land en van de arbeid worden aan God geofferd. In hoeverre ‘offer’ je je eerste deel aan God, bijvoorbeeld het eerste uur of half uur van de dag voor gebed? Probeer te zien dat alles wat er is, bestaat door God. Hij spreekt het voortdurend in het bestaan. Als je je alles wat er is gaat toe-eigenen, als ware het jouw verdienste, dan ben je gezwicht voor de verleidingen van de duivel. Jezus weerstaat de verleiding, omdat zijn liefde voor God rotsvast is, niet onderhandelbaar. Het eerste wat Hij aan God offert is zijn liefde. God in Jezus doet hetzelfde voor ons. Het kruis toont hoever God gaat in zijn liefde voor ons. Laat je ook het eerste van jouw liefde naar Hem gaan?

Vasten, bidden en aalmoezen helpen je om daar concreet vorm en inhoud aan te geven. En het helpt je weerstand te bieden aan de tegengeest, de duivel. Let wel: Jezus wordt door de Heilige Geest naar de duivel gebracht. Hij dringt de woestijn, het ‘paradijs’ van de duivel, binnen. Ook het Volk moest veertig jaar door de woestijn trekken. Het was een periode van loutering, zuivering, heling. Maar zowel Mozes als Jezus wisten: God verliest nooit de regie! Moge dat ook voor ons in deze tijd, met alle uitdagingen, een teken van hoop zijn. Ik wens je een gezegende veertigdagentijd. Door Christus, onze Heer. Amen.

Diaken Franck Baggen